W niedzielny poranek, 29 marca 2020 r. świat obiegła poruszająca wiadomość – zmarł Maestro Krzysztof Penderecki.
Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku z żalem żegna nie tylko niezwykłą osobowość, geniusza muzycznego, jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach światowej kultury. Żegnamy doktora honoris causa naszej Uczelni.
Tak wspominamy czwartek, 6 listopada 2008 r.:
Uroczystość wręczenia Krzysztofowi Pendereckiemu najwyższego akademickiego tytułu odbyła się podczas nadzwyczajnego posiedzenia Senatu i zbiegła się z finałem obchodów 60. jubileuszu naszej Uczelni, a także z przypadającymi w listopadzie 75. urodzinami Krzysztofa Pendereckiego. Dla Akademii Muzycznej w Gdańsku był to drugi w jej historii przyznany tytuł doktora honoris causa (pierwszy otrzymał pośmiertnie w 2004 r. wieloletni Rektor aMuz prof. Antoni Poszowski), natomiast Maestro odbierał go już po raz trzydziesty w swojej karierze.
Uroczystość odbyła się w Sali Koncertowej, specjalnie dla Laureata przystrojonej liśćmi i miniaturowymi drzewkami, które miały przypominać Jego rodzinne rejony. Po odczytaniu uroczystej uchwały Senatu o nadaniu tytułu mowę pochwalną dla Krzysztofa Pendereckiego wygłosił prof. Krzysztof Sperski.
Padły wtedy m.in. następujące słowa: „Krzysztof Penderecki to geniusz totalny. Żaden kompozytor nie poruszał się z taką swobodą we wszystkich gatunkach, nie tylko muzycznego języka, nieskazitelnej konstrukcji dzieł, ale i operowania całą materią dźwiękową. Muzyka ta działa na nasze emocje niepojętą paletą kolorytu brzmień, wyrafinowanymi pomysłami muzycznymi oraz niezwykłym wyczuciem dźwięku w przestrzeni. (…) Głęboki humanizm Krzysztofa Pendereckiego sprawdzał się wielokrotnie poprzez odniesienia w Jego twórczości do ważnych społecznych wydarzeń w Polsce i na świecie, takich jak wybór Papieża Polaka, powstanie „Solidarności” czy upadek komunizmu. Kompozytor przez swoją sztukę skłania do refleksji nad przyczynami zła, grozą apokalipsy, a jednocześnie pragnie, by jego muzyka budziła ewangeliczną nadzieję w ostateczne zwycięstwo dobra nad złem”.
Po przemówieniu prof. Krzysztofa Sperskiego zgromadzonym przypomniano związki Pendereckiego z Gdańskiem – jedynym miastem na świecie, dla którego skomponował on aż trzy utwory. Najbardziej znana jest chyba pierwsza część „Polskiego Requiem” – „Lacrimosa”, która powstała w 1980 r. i była poświęcona Lechowi Wałęsie oraz „Solidarności”. Kompozytor zadedykował ją ofiarom Grudnia 1970 r. Dwa kolejne „gdańskie” utwory Pendereckiego to „Hymn do św. Wojciecha” skomponowany w 1997 roku na 1000-lecie Gdańska oraz „Fanfara” napisana dla Europejskiego Centrum Solidarności.
Następnie prof. Maciej Sobczak, ówczesny Dziekan Wydziału Instrumentalnego, odczytał po łacinie treść dyplomu, nadającego Krzysztofowi Pendereckiemu tytuł doktora honoris causa.
Jako ostatni wystąpił sam uhonorowany, rozpoczynając swój występ słowami z poezji Rainera Marii Rilkego – „Muzyko, Ty nas przerastający przestworze serca. Nasza najtajniejsza sprawo, co przewyższając nas, wybucha z nas”. Penderecki mówił wtedy m.in.: „W muzyce szukamy ekspresji, brzmienie jest dla mnie tylko środkiem wyrazu, ale znalezienie odpowiedniej formy ekspresji jest możliwe tylko dzięki przeżyciu, które z nas wybucha. Dlatego artysta, by stworzyć coś dobrego, musi przekraczać granice: konwencji, estetycznych przyzwyczajeń i przede wszystkim samego siebie. (…) Twórczość jest sadzeniem drzew. Drzewa nazywam po imieniu, podobnie utwory. Sztuka dźwięku czerpie z natury, nie z arytmetyki. To natura ma wpływ na poruszenie ciała i duszy. Kiedyś buntowałem się, buszując w naturze dźwięku, teraz jednak przyszła pokora. Jest czas walki o kulturę i czas jej uprawiania. Dlatego tematem mojej najnowszej symfonii uczyniłem drzewa i nasze przemijanie”.
Słowa Pendereckiego nagrodzono owacjami, a następnie zostały odczytane listy gratulacyjne (m.in. od Lecha Wałęsy, Bogdana Zdrojewskiego, Wojciecha Szczurka, rektorów wyższych uczelni muzycznych i kompozytorki, Elżbiety Sikory). Akademia Muzyczna w Gdańsku przygotowała także dla swojego doktora honoris causa urodzinowy prezent i kwiaty.
Po uroczystości odbył się transmitowany na żywo w internecie koncert. Orkiestra Symfoniczna gdańskiej Akademii Muzycznej pod batutą Krzysztofa Pendereckiego wykonała dwa utwory: „Symfonię szkocką” Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego oraz dzieło Krzysztofa Pendereckiego – „Concerto grosso na trzy wiolonczele z orkiestrą”. Partie solowe w tym ostatnim utworze wykonali soliści włoscy – Enrico Bronzi i Stefano Cerrato – oraz młody absolwent gdańskiej Akademii Muzycznej Wiktor Jasman.
Zobacz galerię zdjęć z uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa Akademii Muzycznej w Gdańsku Maestro Krzysztofowi Pendereckiemu / 6.11.2008 (fot. Jerzy Pinkas / gdansk.pl)
Zobacz biogram Maestro Krzysztofa Pendereckiego
